Op 1 januari 2020 treedt gefaseerd de Wet arbeidsmarkt in balans (‘de Wab’) in werking. Het doel van de Wab is om het werkgevers aantrekkelijker te maken om werknemers in vaste dienst te nemen.
Wet arbeidsmarkt in balans
De gevolgen van deze nieuwe wetgeving
Om dit doel te bereiken worden de ketenregeling gewijzigd en de berekening van de transitievergoeding aangepast en wordt er een cumulatieontslaggrond (de i-grond) ingevoerd.
Daarnaast komen er regels voor payrolling en krijgen werkgevers de mogelijkheid om de transitievergoeding terug te vragen bij bedrijfsbeëindiging wegens ziekte, pensionering of overlijden van de werkgever.
De i-grond
Een werknemer kan alleen ontslagen worden als er sprake is van een redelijke grond die aan de wettelijke criteria voldoet.
Als die redelijke grond er niet (voldoende) is, kan het niet worden ‘aangevuld’ met een andere ‘halve’ ontslaggrond. Met de invoering van de i-grond wordt de mogelijkheid gecreëerd om bij meerdere ‘halve’ ontslaggronden toch te kunnen ontslaan. Zo kan bijvoorbeeld de ontslaggrond ‘disfunctioneren’ gecombineerd worden met de ontslaggrond ‘verwijtbaar handelen’. Als de rechter de arbeidsovereenkomst ontbindt op de i-grond, kan hij aan de werknemer ter compensatie een extra vergoeding toekennen. Die vergoeding bedraagt maximaal de helft van de transitievergoeding.
Transitievergoeding
De eis van twee jaar waarna werknemers recht hebben op een transitievergoeding wordt losgelaten. Iedere werknemer heeft bij een ontslag, ongeacht de lengte van het dienstverband, recht op een transitievergoeding.
Ketenregeling
De duur van de keten van arbeidsovereenkomsten waarna een vast dienstverband ontstaat, wordt verruimd van twee jaar naar drie jaar.
Oproepovereenkomst
Er komen nieuwe regels voor oproepovereenkomsten. De oproepkracht hoeft alleen te komen werken als hij ten minste vier dagen van tevoren is opgeroepen. Als een oproep binnen vier dagen wordt ingetrokken, heeft de oproepkracht toch recht op loon over de periode waarvoor hij was opgeroepen. Na ieder jaar is de werkgever verplicht om de oproepkracht een arbeidsovereenkomst aan te bieden voor het gemiddelde aantal uur dat hij in het jaar ervoor heeft gewerkt. Doet de werkgever dit aanbod niet, heeft de oproepkracht recht op loon over het gemiddelde aantal uur.
Payrolling
De payrollovereenkomst wordt in de wet geïntroduceerd:
“de uitzendovereenkomst, waarbij de overeenkomst van opdracht tussen de werkgever en de derde niet tot stand is gekomen in het kader van het samenbrengen van vraag en aanbod op de arbeidsmarkt en waarbij de werkgever alleen met toestemming van de derde bevoegd is de werknemer aan een ander ter beschikking te stellen.”
Het lichtere arbeidsrechtelijke regime dat van toepassing is op uitzendovereenkomst, geldt niet voor de payrollovereenkomst. Daarnaast wordt in de Wet allocatie arbeidskrachten door intermediairs (‘Waadi’) opgenomen dat de payrollmedewerker recht heeft op dezelfde arbeidsvoorwaarden als de werknemers van de opdrachtgever. Bovendien krijgen payrollmedewerkers recht op een ‘adequate’ pensioenregeling.
De werkgever krijgt de mogelijkheid om bij een bedrijfsbeëindiging wegens pensionering, ziekte of overlijden van de werkgever, compensatie te vragen voor de transitievergoeding die hij heeft betaald bij ontslag. Op 1 april 2020 treedt naast de WAB ook de Wet compensatie transitievergoeding in werking, op grond waarvan werkgevers compensatie kunnen krijgen van de transitievergoeding die zij moeten betalen als zij een langdurig zieke werknemer ontslaan. Daarnaast mogen op grond van die wet cao-partijen afspreken dat de werkgever bij een ontslag om bedrijfseconomische redenen geen transitievergoeding hoeft te betalen als de werknemer op grond van de cao recht heeft op een voorziening die bijdraagt aan het beperken van werkloosheid of op een redelijke financiële vergoeding of op een combinatie van beide.
Inwerkingtreding
De wijzigingen met betrekking tot het flex- en ontslagrecht gaan in per 1 januari 2020. Ditzelfde geldt voor de bepalingen op het gebied van de pensioenregeling voor payrollkrachten. De compensatieregeling voor de transitievergoeding wordt ingevoerd ná 1 april 2020.